A Asociación de Psicólogos Clínicos do SERGAS (APCS) veu denunciando, tanto en escritos como en diferentes aparicións nos medios de comunicación, a pésima calidade na atención en saúde mental en Galicia. Ratios deficitarias de profesionais, longas listas de espera, unidades de saúde mental con gran sobrecarga e falta de programas específicos de prevención ou promoción da saúde. Se esta situación é grave, éo aínda máis no que respecta á atención psicolóxica.

Os psicólogos especialistas en Galicia temos unha das ratios máis baixas de toda España, uns 3 psicólogos clínicos por 100.000 habitantes, e unha practicamente nula contratación e creación de novas prazas durante os últimos 20 anos. Esta escaseza de psicólogos clínicos faise patente nas dificultades de accesibilidade de pacientes á atención psicolóxica, esperas de máis de 6 meses e unha presión asistencial que dificulta a atención e o seguimento adecuado dos casos. No ano 2020 aínda existen unidades que carecen de psicólogo clínico.

Todo isto está a dar lugar a un abuso dos tratamentos farmacolóxicos e a unha patoloxización de problemas psicosociais. Igualmente, desde esta Asociación veuse denunciando a necesidade de que este colectivo conte cunha estrutura organizativa propia dentro dos Complexos Hospitalarios de cada área sanitaria, por exemplo, coa creación de servizos propios de psicoloxía clínica. A nosa profesión non está presente nin representada nos órganos de xestión e organización, o cal “quizais” garde moita relación cos déficits anteriormente mencionados.

As consecuencias destes dous feitos; é dicir, a escaseza de psicólogos especialistas e a falta dunha organización propia fíxose fixéronse, se cabe aínda máis patentes durante os meses que levamos de alarma sanitaria. Ditas consecuencias radican nunha falta de organización, planificación e información, con respecto ás actuacións en saúde mental derivadas do COVID. Gustaríanos destacar que a ausencia dun reforzo psicolóxico nas unidades de saúde mental que poidan dar unha resposta rápida a demandas urxentes de pacientes cuxa sintomatoloxía se pode exacerbar ante esta situación.

Ademais dunha falta de coordinación cos dispositivos de Atención Primaria para establecer unha forma de derivación para pacientes que necesiten da devandita axuda. Isto é serio, sabemos que a tardanza na atención pode empeorar o curso e evolución do problema e da súa sintomatoloxía evolucionando en moitos casos cara á cronificación sintomatolóxica. Dise que as consecuencias psicolóxicas da COVID-19 aínda están por vir en función dos cambios socioeconómicos que se poidan dar, pero o que si que sabemos é que durante estes meses xa se está notando un aumento de malestar anímico, da sintomatoloxía ansioso-depresiva. De feito, segundo un informe do CIS deste mes de outubro, un 55% dos enquisados responderon que solicitaran axuda especializada a un psicólogo.

Outro aspecto que observamos deficitario foi a falta de coordinación de dispositivos de axuda á poboación tipo Cruz Vermella, Grupo de Intervención Psicolóxica en Catástrofes e Emerxencias (GIPCE) etc., que facilite o que desde estes dispositivos se poida derivar á rede de saúde mental aqueles casos que o necesiten sen ter que seguir as canles ordinarias e un tempo de espera innecesario.

Se estamos a vivir unha situación excepcional as medidas teñen que ser tamén excepcionais. E estas medidas deben incluír programas específicos a poboacións de risco, persoas maiores, persoas que viven soas e outras persoas vulnerables. Xa na área hospitalaria, a atención psicolóxica nas UCI, plantas COVID e outros dispositivos hospitalarios é tamén deficiente, quedando a cargo dos psicólogos clínicos de interconsulta, da súa voluntariedade e repercutindo no seu traballo habitual.

Da mesma maneira, o apoio e axuda psicolóxica aos profesionais sanitarios quedou marxinada; neste sentido, é de destacar como nalgunhas áreas mesmo houbo un intento de minimizar e reducir a nosa presenza e a accesibilidade dos sanitarios á axuda e apoio psicolóxico. Finalmente, preocúpanos a falta de previsión de futuro. Como comentamos, as consecuencias da pandemia no que a saúde mental e problemas psicolóxicos refírese está por vir.

A crise económica que se espera, a perda de postos de traballo, poder adquisitivo e todo o que iso implica, como xa vimos na crise do 2008, fainos pensar que nos próximos meses van aumentar os problemas psicolóxicos, a demanda para a súa atención e as listas de espera que, se xa son longas, aínda o serán máis. Desde esta asociación solicitamos que desde cada área sanitaria se organice todo este traballo, se valoren as necesidades e se planifiquen estratexias que inclúan a importancia dunha boa asistencia psicolóxica accesible aos cidadáns, e a creación das prazas necesarias para iso. Sábese que investir en sanidade, investir en saúde mental, supón unha diminución do sufrimento, unha mellora da calidade de vida e un dereito que teñen os cidadáns.