1.  Bandeiras Negras provincia da Coruña
   • Minas de Sanfinx en Lousame, bandeira negra por contaminación
   • Praia Virxe do camiño enMuros, bandeira negra por mala xestión
2. Bandeiras Negras provincia de Pontevedra
   • A factoría de fabricación de pasta de papel da empresa ENCE, bandeira negra por contaminación
   • Recheos na Ría de Vigo polo Porto de Vigo, bandeira negra por mala xestión
3. Bandeiras Negras provincia de Lugo
   • Concello de Burela, bandeira negra por contaminación
   • Praia de Altares, Foz, bandeira negra por mala xestión

Minas de San Fins en Lousame

Bandeira Negra por contaminación, provincia de A Coruña

Localización: Minas de San Fins en Lousame (Ría de Muros-Noia, dentro das Rías Baixas).

Motivo: Nas Minas de San Fins, os labores subterráneos da concesionaria, Tungsten San Finx S.L. pertencente ao grupo Sacyr, provocan drenaxes acedas de mina, debido ás infiltracións de auga en contacto con quilómetros de galerías. Estas augas residuais industriais mineiras de baixo pH favorecen a disolución de metais pesados. Nas Minas de San Fins, as drenaxes presentan altos niveis de cadmio, cobre e cinc. Especialmente preocupantes son as concentracións de Cadmio, definido como substancia perigosa prioritaria.

Antecedentes: O caudal das drenaxes de augas residuais acedas de mina que se verte con altas concentracións destes metais sen tratar é na actualidade de aproximadamente 50.000 litros por hora. Na ponte de Traba, preto da desembocadura do río, na parte máis interior da Ría de Muros-Noia, a pesar da dilución, o valor de cadmio continúa superando o límite legal para a media anual (NCA- MA).

Entre 1928 e 1939 as concesionarias construíron dúas presas de residuos mineiros. Dicha presas están completamente colmatadas e moi deterioradas. A súa rotura implicaría a vertedura de centos de miles de toneladas de residuos mineiros sobre a Ría de Muros-Noia, e a afectación irreparable dos bancos de marisqueo que son o principal motor económico da zona. A ría atópase a apenas 7 km augas abaixo da mina.

No ano 2000 a concesionaria deixou de presentar os plans de labores mineiros (que incluían as presas de residuos), pero a Administración non declarou a caducidade das concesións. En 2009 unha nova empresa concesionaria tentou reactivar a explotación, pero foi a concurso de acredores en 2013, despois de recibir case 2 millóns de euros en subvencións.

Contexto: Os proxectos de explotación e restauración presentados non foron sometidos ao trámite de avaliación de impacto ambiental nin ao de información pública, a pesar da obrigatoriedade legal dos devanditos trámites. Estes proxectos de 2009, que pretenden facerse valer na actualidade, non prevén o tratamento das drenaxes acedas de mina, nin a retirada das presas mineiras do río San Fins, nin a restauración do espazo afectado pola actividade mineira.

En 2015 fíxose coas concesións Valoriza Minería, filial do Grupo Sacyr, que se desentende das presas e outras responsabilidades de restauración alegando que non forman parte do proxecto de explotación. A ausencia de autorizacións ambientais non impediu que a Comisión Europea haxa outorgado subvencións a Valoriza Minería para proxectos localizados na mina San Finx, como NEXT ou iTarg3 T.

Resumo:

• Administracións responsables: Dirección Xeral de Política Enerxética e Recursos Naturais, Augas de Galicia, Consellería de Medio Ambiente, Concello de Lousame.
• Base legal: RD- Leg. 1/2008, do 11 de xaneiro, polo que se aproba o texto refundido da Lei de Avaliación de Impacto Ambiental de proxectos (vixente ata o 12/12/13); Lei 21/2013, do 9 de decembro, de avaliación ambiental; Orde do 26 de abril de 2000 pola que se aproba a Instrución Técnica sobre Depósitos de lodos en procesos de tratamento de industrias extractivas (vixente ata o 14/06/2009); Real Decreto 975/2009, do 12 de xuño, sobre xestión dos residuos das industrias extractivas e de protección e rehabilitación do espazo afectado por actividades mineiras; e Real Decreto Lexislativo 1/2001, do 20 de xullo, polo que se aproba o texto refundido da Lei de Augas.
• Estado de tramitación: en 2016 a empresa concesionaría ( Tungsten San Finx S.L.) solicitou a Augas de Galicia a autorización de vertedura de residuos industriais de mina, tramitándose o proxecto a pesar de non someterse a EIA. En 2021 a autorización aínda non se outorgou, tras sucesivas falsidades e omisións pola concesionaria (incluíndo simular a existencia dun fondo natural de metais). Séguense dilixencias penais contra funcionarios e autoridades da Xunta de Galicia por posibles delitos de falsidade e prevaricación, incluíndo informar que a maior das presas de residuos mineiros sería de uso hidroelétrico (en 2019) e para un muíño de millo (en 2020). En 2020 a enxeñeira actuaria da Administración informou que a omisión de trámite ambiental impide continuar a explotación.
• Impacto social e ambiental: o Proxecto de Explotación da mina actualmente vixente contempla un total de 12 postos de traballo durante os dez anos previstos de explotación. Fronte a isto, a ría ofrece unha pluralidade de realidades económicas sostibles, para as presentes e as futuras xeracións. Actualmente máis de 1.500 familias viven do marisqueo na ría, actividade ameazada pola contaminación con metais pesados procedente da mina. Confrarías de pescadores, agrupacións de produtores e asociacións ambientais uníronse na plataforma “Vida e Ría ou Minaría?” para esixir á Administración o estrito cumprimento da lei: depurar as responsabilidades penais, restaurar o espazo afectado polas presas de residuos mineiros e paralizar a actividade mineira mentres esta non se someta a unha avaliación de impacto ambiental e conte coas autorizacións obrigatorias.

Solucións ou propostas de mellora: Para reducir o impacto ambiental habería que asegurar a estabilidade do muro de contención da balsa e retirar os lodos alí acumulados. Estudar un sistema de biorremediación para reducir o contido de metais das augas. Retirar o permiso de explotación da mina polo seu grave impacto ambiental.

Praia Virxe do camiño, municipio de Muros

Bandeira Negra por mala xestión, provincia de A Coruña

Localización: Praia Virxe do camiño, municipio de Muros, A Coruña.

Motivo: outórgase Bandeira Negra por mala xestión á praia urbana Virxe do camiño, xa que exemplifica o problema das verteduras de augas residuais ao medio mariño que obrigan ao peche de praias. Durante 5 anos, a praia obtivo unha cualificación insuficiente por non cumprir os valores establecidos para cualificar a unha praia con calidade apta para o baño, ano tras anos repetíronse as analíticas dando como resultado que a praia presenta contaminación fecal, e constátase que non se realizou ningunha mellora na zona por parte das autoridades competentes para solucionalo e que acabaron coa decisión de pechar a praia para o baño ao finalizar a tempada de verán do 2019.

Antecedentes: Todos os anos faise un seguimento da calidade das augas de baño das praias da costa coruñesa, nelas valórase a carga de materia fecal como indicativo de contaminación orgánica, estas mostraxes realízanse ao longo do verán para controlar que cumpran os estándares mínimos de calidade, en caso contrario procédese ao peche da praia. Cando as análises dan como resultado valores insuficientes durante cinco anos seguidos quítase das mostraxes e ponse un cartel na praia de que está prohibido o baño e elimínase das zonas aptas para o baño.

Contexto: Con esta bandeira negra por mala xestión, preténdese destacar o problema das verteduras de augas residuais á costa que afectan o uso de praias e que, debido a iso, péchanse para o baño sen buscar a orixe da contaminación e solucionalo. É o que ocorreu coa praia Virxe do camiño, que supera os valores de Enterococos intestinais e Escherichia coli durante cinco anos, obtendo cualificación de insuficiente, e en todos eses anos non se realizou ningunha mellora para evitar a chegada de verteduras contaminantes ao mar.

Resumo: A praia Virxe do camiño é unha praia urbana que pertence ao municipio de Muros, recibe o seu nome pola ermida da Virxe do camiño que está á beira dela. A praia está situada en pártea Norte da Ría de Muros e Noia dentro da enseada de Muros e está protexida do mar aberto polo cabo e monte Faro de Rebodiño. Isto fai que sexa unha praia protexida dos temporais marítimos.

Ata o ano 2014 os resultados das análises de calidade de auga de baño eran suficientes e permitíase o uso da praia sen restricións. Xa no ano 2015 a cualificación pasou a ser insuficiente e mantívose así durante cinco anos o que provocou o peche da praia e quítase do censo das zonas de baño. A contaminación por bacterias fecais na praia provén tanto das augas residuais domésticas como de verteduras da agricultura e gandería da zona, este problema de contaminación aumenta considerablemente en caso de fortes choivas e inundacións que provocan desbordamento dos sumidoiros e que fai que chegue máis cantidade de augas contaminadas á praia.

Outro problema que afecta á zona é o mal funcionamento da estación de bombeo que se avaría con frecuencia debido á entrada de area e auga de mar, así como a verteduras non identificadas que chegan á enseada provenientes de río arriba.

Son cinco anos nos que as mostras analizadas de auga de mar deron altos valores de bacterias fecais indicativo de que hai un problema de verteduras de augas residuais na zona, e na que a día de hoxe non se lle deu solución. O resultado é que se pechan praias ao baño, como ocorreu coa praia Virxe do camiño e a praia de Lires que xa obtivo unha bandeira negra no ano 2020.

Solucións ou propostas de mellora: Débese realizar un estudo completo da zona para coñecer a orixe desas verteduras e así poder darlle unha solución. Revisar se hai casas que non están conectadas á rede de saneamento que poidan estar a causar verteduras incontroladas á enseada de Muros. En cinco anos non se realizaron accións efectivas para acabar coa contaminación fecal na zona, cando debería ser prioritario realizar todas as medidas necesarias para controlar estas verteduras e evitar a súa chegada ao mar.

A factoría de fabricación de pasta de papel da empresa ENCE

Bandeira Negra por contaminación, provincia de Pontevedra.

Localización: Vos Praceres, Ría de Pontevedra.

Motivo: A fábrica de pasta de papel que ENCE posúe na Ría de Pontevedra, verte ás augas da ría ao redor de 35.000 m3 de augas que, segundo as analíticas das inspeccións que realiza a Xunta de Galicia, conteñen elevados niveis de materia orgánica e, frecuentemente, unha elevada carga de microorganismos fecais.

Antecedentes: A fábrica da empresa ENCE, no seu momento Empresa Nacional de Celulosas, instalouse hai máis de 60 anos en Dominio Público das costas da Ría de Pontevedra, e vén realizando unha das actividades industriais asociadas aos maiores niveis de contaminación. En efecto, a fábrica que iniciou a súa actividade fabricando pasta de papel branqueada con cloro elemental vertía, tras unha simple decantación, augas que contiñan elevados niveis de materia orgánica e compostos asociados ao proceso de branqueo con cloro, organohalogenados que se designan colectivamente coas siglas AOX e que posúen unha elevada toxicidade. A necesidade de cloro levou á construción contigua dunha fábrica deste gas que usaba mercurio no proceso, unha gran cantidade do mesmo contaminou augas, aire e chans da zona. As mobilizacións das poboacións da ría forzaron á empresa para adoptar medidas para reducir o seu impacto -cambio do sistema de branqueo, melloras na depuración, control de emisións gasosas- pero aínda prevalece a contaminación da auga polas verteduras e do aire polas emisións gasosas.

Contexto: As instalacións de ENCE en Dominio Público Marítimo Terrestre ( DPMT) estaban amparadas pola concesión que no seu día emitiron os órganos do estado. Esta concesión finalizou en xullo do ano 2018. O Partido Popular, con absoluto descaro, tenta facer o imposible para garantir a permanencia da industria na ría, non debemos esquecer que dous destacados membros dese partido, Isabel Touciño e Carlos do Álamo, forman parte do consello de administración da empresa. As manobras máis destacadas que levaron a cabo consistiron na modificación da Lei de Costas de 1988 para favorecer a concesión dunha prórroga e a propia concesión dunha prórroga, manifestamente ilegal, polo goberno de Mariano Rajoy, cando xa se achaba en funcións.

A nivel ambiental, o funcionamento de ENCE está rexido por unha Autorización Ambiental Integrada feita á medida da empresa e que permite a emisión de contaminación orgánica por encima do permitido pola Lei de Augas Residuais Urbanas.

Resumo: As fábricas de pasta de papel atópanse entre as industrias máis contaminantes e esta non foi unha excepción. Ao longo de máis de 60 anos estivo vertiendo as súas augas residuais á Ría de Pontevedra e, tamén ao longo deste tempo, a loita contra esta contaminación e a oposición, á instalación primeiro, e á permanencia despois, mantivéronse activas. É precisamente esta loita da cidadanía da ría a que conseguiu reducir nalgún modo tanto a carga das emisións gasosas, como a das augas residuais. Pero a empresa, que contou sempre co apoio inquebrantable dos gobernos do Partido Popular, segue emitindo unha elevada contaminación que resulta claramente ilegal pero que é tolerada pola administración.

A Autorización Ambiental Integrada, que regula tanto as súas emisións gasosas como líquidas, permite, por unha banda, que nas súas verteduras de augas residuais, emítanse contaminantes en concentracións superiores ás permitidas pola lexislación europea. A Lei de Augas Residuais Urbanas, que transpone a Directiva 91/271 sobre leste mesmo tema, establece uns límites máis estritos que a propia AAI, por exemplo, para materia orgánica. Deste xeito, ENCE está a incumprir esta lei e os datos de analíticas realizados pola administración revelan case sempre niveis de Demanda Química de Osíxeno, indicador indirecto de presenza de materia orgánica, por encima da Lei de Augas Residuais. Ante as continuas denuncias presentadas ante a administración, esta defende á empresa tentando xustificala con que as augas vertidas por ENCE non son augas residuais urbanas, senón augas residuais industriais. Pero a lei e a directiva son claras, as augas industriais que se verten a través de instalacións de depuración de augas urbanas, considéranse augas residuais urbanas. As verteduras de ENCE emítense a través da estación depuradora de augas residuais urbanas de Pontevedra, as verteduras superan por tanto os máximos de contaminación permitidos pola lei. Como sempre, a administración acode en axuda da empresa, construirá un novo emisario submarino para que ENCE poida seguir vertiendo o mesmo que polo antigo, ao non compartilo coas instalacións de depuración de augas urbanas, poderían considerarse augas industriais e evadirse do cumprimento da lei contaminando o mesmo.

Un tipo de contaminación frecuente en augas residuais de fábricas de pulpa é a microbiológica. As instalacións destas, con abundante materia orgánica auga e calor, actúan como cámaras de cultivo onde os microorganismos, tipicamente coliformes e estreptococos fecais, reprodúcense con facilidade. A pesar de que a AAI de ENCE non establece límites para este tipo de contaminación, ao realizarse análise nas inspeccións da administración, estes lanzan en ocasións elevados niveis de contaminación fecal. A contaminación fecal, independentemente do perigo que poida supoñer para a saúde humana, contribúe á carga microbiológica da ría. Esta carga fai que en determinados períodos algúns dos bancos marisqueiros sexan declarados “zona C” o grao máximo de contaminación bacteriana dos moluscos, que impide a súa comercialización directa provocando serias perdas nos ingresos dos mariscadores.

Por último, destacar que os danos ambientais que a presenza da factoría de ENCE vén provocando, non se restrinxen ás importantes consecuencias da súa presenza na Ría de Pontevedra. O elevado consumo de madeira de eucalipto, de contorna ás 500.000 toneladas anuais é determinante na política forestal da Xunta de Galicia, no seu afán por garantir subministración e forzar a baixada dos prezos, empresa e administración promoveron unha “ eucaliptización” que levou á expansión desta especie invasora. Actualmente todo indica que se superaron as 600.000 ha. ocupadas pola mesma. Esta especie está claramente asociada coa proliferación de incendios forestais, a erosión e a perda de biodiversidade.

Solucións ou propostas de mellora: O dano que provocou e segue provocando a presenza de ENCE na Ría de Pontevedra é inmenso e só terminará co peche e desaparición de planta. É certo que a empresa non tivo máis remedio que reducir o seu impacto ao longo dos anos en resposta á presión da cidadanía, pero este impacto segue sendo brutal. Se comprobamos que está vertiendo augas con contaminación que supera os máximos legais, se temos en conta o inmenso volume da vertedura, de ao redor de 35.000 m3 diarios, se valoramos que a ría funciona como un sistema relativamente pechado con limitado intercambio de auga co océano, se temos en conta a potencialidade no aproveitamento dos recursos pesqueiros e a vocación turística e balnearia da súa contorna, se observamos o gran número de persoas que habitan na comarca, darémonos conta de que a única solución ao problema de ENCE é a súa saída da ría.

Neste sentido espérase unha inminente sentenza da Audiencia Nacional aos recursos interpostos polo Concello de Pontevedra e a Asociación Pola Defensa dá Ría á prórroga da Concesión de Dominio Público por 60 anos máis concedida por Mariano Rajoy. Os argumentos son contundentes, segundo a lei, unha concesión, incluídas as súas prórrogas, non pode prolongarse por máis de 75 anos -neste caso ata 2033- e ademais só poden concederse, concesión ou prórroga se a permanencia en Dominio Público Marítimo Terrestre é imprescindible para a actividade da empresa; evidentemente este non é o caso

Recheos na Ría de Vigo. Porto de Vigo

Bandeira Negra por mala xestión, provincia de Pontevedra

Localización: Ría de Vigo. Porto de Vigo.

Motivo: Este ano a nosa Bandeira Negra por mala xestión ambiental en Pontevedra, é para o Porto de Vigo, polos recheos realizados e previstos na Ría de Vigo. A Autoridade Portuaria de Vigo pretende ampliar considerablemente a superficie portuaria mediante a execución de recheos de máis de 200.000 m2 sobre a lámina de auga da Ría, argumentando unha suposta necesidade de maior superficie de almacenamento de mercadorías, liña e calado de atracada para os buques de transporte de vehículos ou de mercadorías en xeral polo sistema Ro- Ro. Estas obras que conlevan un alto risco de contaminación, por terras, así como modificacións da hidrodinámica da Ría que afecta os bancos marisqueiros, pesqueiros, parques de bateas, praias e a zonas protexidas, enseada de San Simón, Costa da Vela ou Parque Nacional Illas Atlánticas, causando un dano irreversible á natureza.

Antecedentes: Os terreos gañados ao mar na liña costeira dos concellos da Ría de Vigo ao longo dos anos, superan os 4.500.000 m2, sendo a fronte marítima de Vigo o de maior superficie, equivalente a 3.200.000 m², todos eles programados para a construción e desenvolvemento do porto. Destes soamente unha parte está dedicada a usos portuarios. No historial do porto de Vigo queda constancia de que cada ampliación sobre a lámina de auga favorece a liberación dos terreos gañados anteriormente para ser destinados a usos que non corresponden á actividade portuaria. A Asociación para a Defensa da Ría de Vigo “ Illas Cíes” leva anos denunciando estes recheos innecesarios que causaron a perda dos mellores bancos marisqueiros e de pesca, e de moitos postos de traballo.

Contexto: A Asociación pola Defensa dá Ría de VIGO “ CIES” e Ecoloxistas en Acción presentamos alegacións demandando á Subdirección Xeral de Avaliación Ambiental que sexa informada negativamente a solicitude de informe de Avaliación Ambiental da Autoridade Portuaria de Vigo para a Ampliación da Terminal de Bouzas ou calquera actuación que supoña a execución de obras de aterramiento na lámina de auga. O goberno municipal de Vigo tamén pediu á Autoridade Portuaria que retirase o proxecto de ampliación, por consideralo innecesario ao existir no Porto moito espazo desaproveitado ou concedido a empresas cuxa actividade non ten nada que ver co uso portuario. O pleno municipal aprobou este 27 de xaneiro unha moción que insta á Autoridade Portuaria a paralizar calquera iniciativa que implique a creación de novos recheos na ría, pedindo un ordenamento eficiente das actividades portuarias.

Resumo: A ampliación do recheo de Bouzas, e boa parte dos outros que se denuncian figuran no Plan Estratéxico 2018-2028 da Autoridade Portuaria, que define o seu crecemento para os próximos anos. Esa ampliación do recheo de Bouzas, empregado fundamentalmente para embarcar vehículos de PSA Peugeot-Citroën, prevé un novo recheo de 90.000 m2 con disposición rectangular no extremo nordés do actual espazo gañado ao mar nos anos 80. Ademais, contémplase outro recheo no interior da dársena doutros 15.000 m2. Hai un século a distancia que separaba Bouzas de Cangas, en abéiraa norte, era de 3,65 quilómetros. Se finalmente execútanse os plans de ampliar o recheo que xa existe en Bouzas, a distancia entre as dúas beiras da ría quedaría reducida a uns 2,65 quilómetros, un quilómetro menos.

Aos recheos de Bouzas hai que engadir outra actuación de menor entidade, o recheo duns 5.000 m2 fronte ao Auditorio Mar de Vigo, sobre o que se quere ampliar a contigua lonxa. Tamén se prevén uns 55.000 m2 para o recheo do espazo existente entre os peiraos Transversal e Comercial, na zona do centro da cidade contigua ao paseo marítimo e o Náutico. Seguindo polo bordo litoral cara ao leste, os plans do porto tamén falan de maneira xenérica da posibilidade de «incrementar os metros de atracada» na terminal de contedores de Guixar, no barrio de Teis. Desde Teis e ata a enseada de San Simón, no interior da ría, xa pasado a ponte de Rande, os plans do porto falan da «posible transformación dos diques existentes a continuación do monte da Guía en verdadeiras liñas de atracada, de maneira que se obteña o calado suficiente para o amarre de unidades de pequeno e mediano porte». Estes proxectos aparecen tamén recollidos no plan de Delimitación dos espazos e usos portuarios do Porto de Vigo.

Este modelo de enxeñería é absolutamente irrespetuoso co medio ambiente pois existen outras solucións menos agresivas que non danan nin obstaculizan a dinámica das correntes mariñas. Como, por exemplo, optimizar o espazo. Un porto debe acoller unicamente as actividades que necesiten utilizar a lámina de auga tales como a carga e descarga de mercadorías, tránsito de pasaxeiros, construción naval e lonxas de peixe fundamentalmente. Lamentablemente os actuais responsables da Autoridade Portuaria de Vigo non mostran o respecto nin o interese debido na protección dun medio tan singular como o é a ría de Vigo, que debería ser un modelo de conservación e potenciación dos recursos mariños e da economía.

A evolución do cambio climático e os seus efectos devastadores que afectan á ría no seu conxunto débenos obrigar a ser máis cautelosos naquelas áreas con algún grao de protección como é o caso do LIC ( ZEC Enseada de San Simón), dentro da Rede Natura 2000, así como o Parque Nacional Illas Atlánticas en tramitación para a súa declaración como Patrimonio da Humanidade.

O 7 de decembro de 2004, a Comisión Europea incluía a Enseada na lista de Lugares de Importancia Comunitaria (LIC) formando parte da Rede Natura 2000, este espazo natural está suxeito á normativa da Directiva 92/43/CEE ou Directiva Hábitats que implica obrigacións para o Estado Español e para a Comunidade Autónoma de Galicia. A Enseada xa está a experimentar os efectos do Cambio Climático, pero os proxectos en tramitación pola Autoridade Portuaria de Vigo pretenden converter a Enseada nunha dársena instalando a terceira terminal portuaria en Rande e un polígono industrial para grandes frigoríficos, unha ameaza inmediata que, segundo a comunidade científica pode conducir ao colapso ecolóxico de toda a Ría de Vigo. Os proxectos da Autoridade Portuaria seguen unha vez máis contribuíndo a unha morte anunciada da ría de Vigo. A súa actitude agresiva en aras da economía, que desatende as propostas cidadás, que priva dos recursos naturais ás xentes que viven do mar, do turismo, a restauración e destrúe o valor da natureza merece un control cidadán estrito.

Solucións ou propostas de mellora: Para que o porto de Vigo siga sendo competitivo e poida mellorar a súa actividade non é preciso seguir ocupando a lámina de auga con novos aterramientos (recheos), máis ben é necesario poñer en funcionamento o porto seco de Salvaterra-As Neves cunha liña de ferrocarril que axilice o tránsito de mercadorías, que potencie o desenvolvimiento industrial da provincia de Pontevedra conectando os demais polígonos do interior e modernizando a liña que nos conecta con Ourense polo Miño. Antes de optar por ampliar a superficie portuaria é preciso optimizala e reordenala, eliminando actividades impropias xa que se converteu nun polígono industrial á vez que almacén, restaurante, oficina, sala de exposicións etc, actividades que se poden e débense desenvolver en calquera superficie acondicionada lonxe do bordo litoral.

Verteduras de augas residuais sen tratamento adecuado no concello de Burela

Bandeira Negra por contaminación, provincia de Lugo

Localización: Concello de Burela.

Motivo: Hai anos que o sistema de tratamento de augas residuais é deficiente no concello de Burela, o que carrexa continuas verteduras de augas fecais sen tratamento adecuado ao medio mariño, coa grave degradación ambiental que isto carrexa . Tanto o goberno local como o autonómico levan tempo anunciando a ampliación e mellora da Estación Depuradora de Augas Residuais (EDAR), sen que se chegue a concretar esta actuación.

Antecedentes: En Burela a depuradora non cobre as necesidades da poboación actual, o que provoca vertidos por desborde cada vez que chove forte e entran en funcionamento os aliviadoiros. A repercusión ambiental destas verteduras para as áreas afectadas da mariña é indubidable, degradando zonas de protección especial. Ademais, a Estación Depuradora de Augas Residuais de Burela non cumpre o directiva D91/271/CE ( Q2017), e nos informes do organismo autonómico Augas de Galicia, acumula todos os anos numerosos incumprimentos, constando non conformidades tanto nas medicións DBO5 (Demanda Bioquímica de Osíxeno a 5 días) como DQO (Demanda Química de Osíxeno).

Contexto: Unha auga residual típica contén materia orgánica en gran concentración. Isto é significativo en varios aspectos: ecoloxicamente, ao descargar esta auga nun corpo receptor como un lago ou río, a materia orgánica é degradada polos microorganismos e ocasiona que se consuma o osíxeno, matando á fauna acuática; desde un punto de vista sanitario, a materia orgánica serve para que proliferen os organismos patógenos que xa adoita conter a auga residual, de maneira que canto máis contaminada, maior o tempo e o perigo que representa como foco de infección. Resumo: A E.D.A. R. de Burela ten un proceso de pretratamiento con tamices rotativos e tamices Masko- Zoll e un tratamento primario físico – químico, pero carece dun tratamento secundario.

O censo de Burela lanza unha poboación que non alcanza os 10.000 habitantes, pero, aínda que a estación para unha poboación equivalente de 14.700 h.e. superior á poboación burelense, a achega de residuos da industria local e sobre todo  a presión demográfica exercida polo turismo na época estival fan que a capacidade desta EDAR sexa insuficiente para depurar adecuadamente as augas residuais.

Solucións ou propostas de mellora: Acometer a mellora integral do sistema de saneamento e a ampliación da Estación Depuradora de Augas Residuais de Burela por parte das administracións competentes: Concello de Burela e Xunta de Galicia. Esta urxente actuación debe ir acompañada dunha planificación para dimensionar adecuadamente o sector turístico e a aplicación de medidas correctoras ante a masificación temporal que este produce e que tan graves consecuencias ambientais carrexa.

Proxecto de construción dun espigón e dragaxe con grave impacto en Rede Natura 2000

Bandeira Negra por mala xestión, provincia de Lugo

Localización: Praia de Altar – Concello de Foz.

Motivo: A execución do proxecto de estabilización da praia de Altar, no seu conxunto coa dragaxe e a construción dun espigón, vai realizar nunha contorna que forma parte dunha Zona de Especial Conservación ( ZEC) e Zona de Especial Protección para as Aves ( ZEPA) da Rede Natura 2000, que traerá consecuencias impredicibles nas zonas de alimentación e cría de especies vulnerables.

Antecedentes: O EIA, non avalía o impacto da dragaxe nas zonas de praderías mariñas de Zostera noltii, presentes nas zonas onde se expoñen os traballos. As praderías de Zostera spp. figuran como hábitat prioritario no Anexo I dos Directiva Hábitats. Están tamén incluídas na listaxe de Especies e Hábitats Ameazados do convenio OSPAR (BOE 24 de xuño de 1998). A nivel estatal, Zostera noltii é unha especie protexida catalogada como vulnerable (BOE 23-02-2011).

Contexto: A Zona de Especial protección Para as Aves é unha categoría de área protexida catalogada polos estados membros da Unión Europea como «zonas naturais de singular relevancia para a conservación da avifauna ameazada de extinción», de acordo co establecido na directiva comunitaria 79/409/CEE e modificacións subseguintes («Directiva sobre a Conservación de Aves Silvestres» da UE). A convención parte do recoñecemento de que as aves do territorio europeo son patrimonio común e han de ser protexidas a través dunha xestión homoxénea que conserve os seus hábitats. Baixo a Directiva, os estados membros da Unión Europea asumen a obrigación de salvagardar os hábitats de aves migratorias e certas aves particularmente ameazadas.

Resumo:

• Administracións responsables: Ministerio de Transición Ecolóxica e reto Demográfico.
• Afeccións: A zona afectada da praia de Altar atópase, ademais, desde o ano 2014, dentro do Plan de Conservación do Chorlitejo Patinegro ( Charadrius alexandrinus L.) de Galicia “DECRETO 9/2014, do 23 de xaneiro, polo que se aproba o Plan de conservación do chorlitejo patinegro ( C. alexandrinus) en Galicia”. A catalogación dunha especie como vulnerable implica a elaboración dun plan de conservación, cuxo fin é garantir a conservación da especie que vive en estado silvestre no territorio da Comunidade Autónoma, dos seus hábitats e establecer medidas adecuadas que permitan preservar, manter e restablecer as súas poboacións naturais facéndoas viables. A poboación desta ave en perigo crítico, verase gravemente afectada coas obras propostas, xa que afecta directamente a área de presenza e ás canles de entrada, e indirectamente ao área prioritaria de conservación (ver mapa 1). @Teniendo en cuenta que o proxecto de impacto ambiental do proxecto de estabilización da praia de Altar é anterior ao decreto anteriormente citado, e non ten en conta a presenza do Chorlitejo Patinegro, por tanto, non cumpre a lexislación ambiental vixente, e en consecuencia non se pode executar. O EIA é deficitario e carente de datos actualizados referentes ás poboacións biolóxicas.
• Impacto socieconómico: Os incrementos de sedimentación cara ao interior da ría, empuxados polas correntes, aumentarán os procesos de colmatación da ría, o cal repercutirá negativamente nas canles de acceso ao porto pesqueiro e ao porto deportivo, co consecuente impacto socioeconómico no sector. Doutra banda, a modificación das correntes e ondada na zona da desembocadura, podería repercutir negativamente nas ondas de “A Canle”, “A Dereita da Rapadoira” e “San Bartolo”, que atraen a multitude de surfeira durante todo o ano e que son motor económico de múltiples escolas de surf da zona. Do mesmo xeito, a execución deste proxecto, pon en perigo a práctica doutras actividades náuticas como o kitesurf, windsurf, vela e kaiak xa que as correntes na canle poderían verse incrementadas, o cal aumenta o perigo da zona para a práctica das mesmas.

Solucións ou propostas de mellora: O estado actual da praia de Altar non ten nada que ver co de fai uno anos, xa que as dinámicas litorais achegaron unha gran cantidade de area na actualidade. No canto de acometer unha actuación tan lesiva débese coidar por remediación natural de que o areal non perda a area que está a ser achegada polas correntes mariñas.